ارزش گذاری استارتاپ یا همان (Startup Valuation) امری مهم در دنیای کسب‌وکار و بیزینس‌های خلاقانه است. این عمل که فعلاً در ایران آنچنان باید و شاید به شکلی منطقی و فرآیندمحور شناخته نشده، اهمیت بالایی دارد. اهمیت این فرآیند تا حدی بالاست که شاید بتوان به آن ابزار پیشگویی دنیای استارتاپ‌ها گفت. ارزش گذاری استارتاپ پیش از آنکه یک ایده زمان یا منابع مختلفی را هدر دهد، زنگ خطر را به صدا درمی‌آورد! در نقطه مقابل البته طلایی بودن یک ایده استارتاپی را به شکلی واضح و به دور از تردید نمایان می‌کند. این روند یا عملکرد ارزشمند، موضوعی است که در این یادداشت قصد داریم تا بر ابعاد مختلف آن تمرکز کنیم. اگرچه این فضا و این حجم از کلمات برای بررسی این موضوع بسیار پیچیده و وسیع کافی نیستند. اما به هر حال بد نیست تا به قدر حوصله متن، ماهیت و مفهوم ارزش‌گذاری استارتاپ را مرور کنیم. به این منظور تا انتها با ما همراه باشید.
ارزش گذاری استارتاپ چیست و چه مفهومی دارد؟
به دور از پیچیده‌گویی، معنا و مفهوم ارزش گذاری استارتاپ در همان ظاهر آن کاملاً مشهود است! در این پروسه ارزش مالی یا بعضاً معنوی(از حیث اثرگذاری فکری) یک استارتاپ به زبان بازار ترجمه می‌شود. این یعنی به دور از کلی‌گویی، تمام جزئیات به طرز ملموسی با فاکتورهای پولی و مالی واقعی بررسی می‌شوند. هر کارآفرین و فعال استارتاپی باید قادر باشد تا با استفاده از ارزش گذاری استارتاپ، وضعیت خود را ترسیم کند. فرد باید بتواند برای یافتن یک حامی مالی، هم‌بنیانگذار یا حتی تیم حرفه‌ای، ارزش واقعی استارتاپ خود را تشریح کند. و این ممکن نیست مگر با استفاده از روش‌ها و راهکارهای ارزش‌گذاری استارتاپ!
البته مسئله فقط توضیح و تشریح برای سایرین نیست. خود بنیانگذاران و مالکین معنوی استارتاپ‌ها نیز به این روش‌ها برای درک وضعیت خود نیاز دارند. داشتن یک ارزش‌گذاری منصفانه از استارتاپ باعث می‌شود درکی حقیقی و درست از وضعیت ایده خود داشته باشید. منصفانه بودن ارزش‌گذاری استارتاپ امری بسیار مهم و ضروری است. کمتر تخمین زدن ارزش آن به معنی هدر دادن یک ثروت است. متقابلاً استارتاپ‌هایی که ارزش آن‌ها بیش از حد بالا تخمین زده شود، در جلب نظر سرمایه‌گذاران ناکام خواهند بود!
چالش‌های اصلی در مسیر ارزش گذاری استارتاپ
یکی از مباحث مهم و ابهام‌برانگیزی که در ارتباط با ارزش گذاری استارتاپ مطرح می‌شود، چالش‌های موجود بر سر راه آن‌هاست. به عبارتی دیگر روند ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها همواره درگیر با چالش‌هایی است که این کار را سخت می‌کنند. استارتاپ‌ها به خودی خود ماهیتی خاص دارند. این ماهیت باعث می‌شود که نتوان به‌سادگی ارزش آن‌ها تخمین زده و با فاکتورهای مالی بررسی کرد. عمدتاً چالش‌های موجود در مسیر ارزش گذاری استارتاپ را به دو دسته اصلی تقسیم می‌کنند.
۱) قرار داشتن آن‌ها در مراحل ابتدایی اجرا
قرار داشتن استارتاپ‌ها در مراحل بسیار ابتدایی و بعضاً حتی در مرحله بررسی تئوری و ایده‌پردازی، همواره چالش‌برانگیز است! ارزش گذاری استارتاپ در حالی که هیچ درآمد ملموسی نداشته و به طور واقعی در زنجیره تأمین نیستند، کار سختی است. زیرا فضای زیادی برای تحلیل‌ها و تفسیرهای متفاوتی وجود دارد. امری که در نتیجه آن ممکن است دو کارشناس کاملاً آگاه به نتیجه متفاوتی از ارزش یک استارتاپ دست یابند! با این وجود دقت، درایت، تجربه و درک محیطی کارشناس و متخصص، یکی از شروط اصلی منصفانه بودن روند ارزش گذاری استارتاپست.
۲) ناتوانی در ارزش‌گذاری عینی بسیاری فاکتورها
در کنار مورد قبلی، یکی از چالش‌های بسیار مهم، ناتوانی در ارزش‌گذاری عینی است. بسیاری از جزئیات و موضوعات دخیل در ایجاد و بهره‌وری استارتاپ با فاکتورهای ریاضیاتی قابل درک نیستند. کارآفرینانی که زمان و انرژی زیادی صرف استارتاپ خود کرده‌اند، اغلب در ارزش‌گذاری منصفانه ناکام هستند! آن‌ها نمی‌توانند ارزش واقعی استارتاپ خود را درک کرده و آن را بررسی کنند. این یک اثر روانی است و می‌توان در قالب اثر وقف(Endowment Effect) به آن پرداخت. به زبانی ساده شخص بخاطر اینکه خود را وقف یک هدف کرده، ارزش بیش از حدی برای آن قائل است. موضوعی که برای یک سرمایه‌گذاری کمترین ارزشی ندارد! البته این صرفاً یک مثال برای ناتوانی در ارزش‌گذاری عینی است.
راه مقابله با چالش‌های ارزش گذاری استارتاپ چیست؟
انسان‌ها با مشاهده این چالش‌های موجود در مسیر ارزش گذاری استارتاپ، تلاش‌های خود برای عبور از آن‌ها را سامان دادند. نظریه‌پردازان، متخصصان و افراد مجرب این حوزه، به منظور عبور از این مشکلات به قاعدهمند کردن ارزش گذاری استارتاپ روی آوردند. امری که در نتیجه آن روش‌های مختلف ارزش گذاری استارتاپ ایجاد شود. حتی امروزه نیز باز هم متفکران و اقتصاددان‌های مختلف، راه‌های متمایزی را برای ارزش گذاری استارتاپ برمی‌گزینند. با این حال اما به منظور رهایی از سردرگمی و دستیابی به یک دید واقعی، می‌توان برخی از این روش‌ها را در اولویت قرار داد. از بین روش‌های موجود، ما ۸ روش را در حد ذکر اسامی به شما معرفی می‌کنیم.
- روش برکوس (Berkus Method)
- روش تراکنش‌های مقایسه‌پذیر (Comparable Transaction)
- روش ارزش‌گذاری امتیازی-کارتی (Scorecard Valuation)
- روش هزینه به بازنشر (Cost-to-Duplicate)
- روش برآیند عوامل خطر (Risk Factor Summation)
- روش جریان نقدی تنزیل‌شده (Discounted Cash Flow)
- روش سرمایه خطرپذیر (Venture Capital)
- روش ارزش رزرو (Book Value)
بدون دیدگاه